Αγιλούλφος ή Αγιλόλφος

(Agilulf). Δούκας του Τορίνο και αργότερα βασιλιάς των Λογγοβαρδών (591-615). Μετά τον θάνατο του βασιλιά Αυθάριου (590), η χήρα του Θεοδολίνδη διάλεξε τον Α. για σύζυγό της. Οι Λογγοβάρδοι αναγνώρισαν επίσημα το 591 στο Μιλάνο τον νέο βασιλιά, που ήταν και ο πρώτος που φόρεσε το σιδηρούν στέμμα της Λομβαρδίας. Ο Α. απαρνήθηκε τον αρειανισμό και προσεταιρίστηκε έτσι τον επίσημο κλήρο. Το 593 κατόρθωσε με τη βοήθεια των Αβάρων να καταστείλει επανάσταση υπηκόων του που ενίσχυε ο Βυζαντινός έξαρχος της Ραβένας και να αποσπάσει πολλά εδάφη από το Βυζάντιο. Την πολυετή ανακωχή που ακολούθησε παραβίασε ο έξαρχος της Ραβένας Καλλίνικος, που κατέλαβε την Πάρμα (601). Ο Α. επιτέθηκε και κατέλαβε την Πάντοβα, εισέβαλε στην Ιστρία και άρχισε να την λεηλατεί. Ο αυτοκράτορας Φωκάς αναγκάστηκε να συνάψει ειρήνη (603), αφού πλήρωσε πρώτα στον Α. γενναίο χρηματικό ποσό. Λίγο πριν από τον θάνατο του Α. εισέβαλαν στη χώρα του οι πρώην σύμμαχοί του Άβαροι, βοηθούμενοι από τη Θεοδολίνδη, που είχε ερωτευτεί τον αρχηγό τους. Ο Α. πέθανε από πανώλη.